Elit kulüpler için Covid-19 pandemisinin etkisiyle son 2 senenin oldukça yıpratıcı geçmesine rağmen bu büyük kurumlara gösterilen küresel ilgi, direnç göstermelerine ve büyüme ivmesini korumalarına yardımcı oldu.
**
Deloitte’un dünyanın en prestijli ve yüksek gelirli takımları listelediği Futbol Para Ligi 25. Yılını kutluyor. Başlangıcından bugüne değin paylaştığı verilerle Para Ligi, elit kulüplerin finansal analizini en iyi yansıtma görevini de sırtlanmıştır.
2019-20 sezonunun son demlerine darbesini vuran Covid-19 pandemisinin gölgesinde, 2020-21 sezonunu da tamamladık. Futbol ya da genel olarak spor değişimlere son derece açık. Ancak bu değişimlere, hadi kabul edelim, pandemi dahil değildi.
Süregelen olumsuzluklara rağmen futbol endüstrisi esnekliğini test etme fırsatı buldu. Deloitte Para Ligi’nin bu senesinde her zamanki gibi sıralamaya devam edildi ancak Covid-19 nedeniyle seyircisiz oynanan maçlardan dolayı maç günü gelirleri tüm listenin tüm zamanlarının dibinde yer aldı. Buna mukabil yine aynı sezonun yayın gelirleri, gecikmeli ödenmesiyle birlikte zirveyi gördü. (19-20 sezonun mali yılı ertesi seneye sarktı)
Deloitte bu sezonki makalesinde pandeminin “ilk sezonunda” yaşanan aksaklıkları azaltmaya çalışarak daha bütüncül perspektiften bakabilmek adına 19/20 ve 20/21 gelir bilgilerini birleştirerek yansıtmış.
**
2020/21’deki en iyi 20 Money League kulübünün toplam geliri
€111m Maç günü gelirinde, seyircisiz oynanan maçlar nedeniyle Lig tarihindeki en düşük seviye.
€4.6 billion Yayın gelirinde, büyük ölçüde 2019/20 sezonunun tamamlanmasıyla ilgili dağıtımların ertelenmesi nedeniyle 2019/20’ye göre 1,4 milyar € artış.
€3.5 billion Ticari gelirde, 2019/20’nin rekor yüksek seviyesinden (3,8 milyar €) %7 (261 milyon €) düşüş, ki bu pek önemli değil.
€8.2 billion Bu yılki Money League kulüpleri tarafından elde edilen toplam gelir 2019/20’ye göre %1’den az arttı, ancak 2018/19’a göre (9,3 milyar Euro) hala 1 milyar Euro’nun altında.
**
Öne çıkanlar
-Manchester City, 571.1 milyon £ (644,9 milyon €) gelirle ilk kez Money League’de birinci oldu ve ilk sırada yer alan dördüncü kulüp oldu. Önceki yıla göre 5 sıra yükselirken gelirleri £89.5m (€95.7m) arttı.
- Lig listesinin hazırlandığı 1996/97 sezonundan bu yana, Manchester City’nin geliri 25 yılda 12,7 milyon Sterlin’den 571,1 milyon Sterlin’e yükseldi.
- Money League kulüpleri, 2019/20 sezonunun ortasından 2020/21 sezonunun sonuna kadar 2 milyar Euro’nun üzerinde bir gelirden oldu ve gelirleri neredeyse beş yıl önceki seviyelere geri getirdi.
-EPL takımlarının zaten üst seviyede olduğu bilinen finansal kaynakları bu sezon daha fazla öne çıktı. En iyi 20 kulübün yarısından fazlası (11) EPL’den geliyor. Bu yeni bir başarı. Money League’in geri kalanı, İspanya’dan üç, Almanya ve İtalya’dan ikişer, Fransa ve Rusya’dan birer kulüpten oluşuyordu. - Real Madrid (640.7 milyon Euro, ikinci) ve Bayern Münih (611.4 milyon Euro, üçüncü), 2019/20 ve 2020/21 mali yıllarının her birinde 600 milyon Euro’yu aşan gelir elde eden tek iki kulüp oldu ve sahadaki güçlü performansları ve ticari profilleri ile desteklendi.
- FC Barcelona (582,1 milyon Euro) hem saha içi hem de saha dışı zorlukların ardından 2013/14 sezonundan bu yana en düşük seviyesi olan dördüncü sıraya geriledi.
- Manchester United (558 milyon Euro) City’nin ardından Ligi ikinci sırada bitirmesine ve UEFA Avrupa Ligi’nde ikinci olmasına rağmen, Paris Saint-Germain’den (556.2 milyon Euro) 1.8 milyon Euro fark ile ilk beşteki (ancak Para Ligi tarihindeki en düşük konumunda) konumunu koruyor.
- Saha içi performansında önceki iki sezonun en yüksek seviyelerine göre hafif bir düşüş, Liverpool’un (550,4 milyon €) bu yılki Para Ligi’nde iki sıra yedinci sıraya düşmesine neden olurken, Chelsea’nin UEFA Şampiyonlar Ligi zaferi sekizinci sırayı (493,1 milyon €) korumalarını sağladı.
- Özellikle Tottenham Hotspur, Juventus’un (433,5 milyon Euro) arkasından onuncu sıraya (406.2 milyon Euro) düştükten sonra 2021/22 sezonunda taraftarların stadyumlara dönüşünü en üst düzeye çıkarmaya ve Para Ligi’ne tırmanmaya çalışacak.
-Değişen ekonomik ortama rağmen listenin ilk 14 sırası son 4 yılda ufak değişikliklerle aynı kaldı. Bu 14 takımın, 11’i (Milan hariç) Avrupa Süper Ligi’nin kurucusu. Kalan 3’lü de Bayern Münih, Borussia Dortmund ve Paris Saint Germain. - FC Internazionale Milano (330,9 milyon €, 14.) Serie A’da Juventus’un dokuz yıllık dominasyonunu bitirdikten ve Şampiyonlar Ligi’ne geri döndükten sonra 12. ve 13. Sırada yer alan Borussia Dortmund (337,6 milyon €), Atletico de Madrid (332,8 milyon €) ile farkı kapattı.
- Başarılı yerel kampanyaların ardından, hem Leicester City (255,5 milyon €) hem de West Ham United (221,5 milyon €), yalnızca Leicester’ın yayın geliri ile Aston Villa’nın (207,3 milyon €) toplam gelirinden daha yüksek 20. sırada Para Ligi’ne yeniden giriyor.
- Wolverhampton Wanderers (219,2 milyon €) Para Ligi’ne ilk kez 17. sıradan girerken, Aston Villa 2009/10 sezonundan bu yana ilk kez geri döndü.
Futbolun ekonomik önemi arttıkça toplumdaki konumu ve etkisi artıyor. Bu yılın Money Lig sıralaması hazırlanırken toplumdaki bazı gelişmelere de yer verilmiş; - 25 yıllık tarihinde ilk kez, 20 Money League kulübünün tamamı bir kadın futbol takımına sahip.
-Veri sağlayan 20 kulübün 19’unun yönetim kurullarında ortalama yüzde 11’lik kadın oranı söz konusu. Juventus’ta bu rakam yüzde 40. - Veri sağlayan 20 kulübün 17’sinde etnik azınlıklar kulüplerin yönetim kurulunda ortalama %15’lik bir paya sahipken, Leicester City, FC Internazionale Milano ve Manchester City’de sırasıyla %75, %60 ve %57 gibi yüksek oranlar bulunuyor.
Altın değerinde
2021/22 sezonunu kapsayan 2023 Para Ligi’ne baktığımızda, Money League kulüplerinin pandeminin etkilerinden kurtuldukları ve 10 milyar Euro’luk toplu gelirlere doğru ilerledikleri için gelirlerinin rekor seviyelere ulaşmasını bekleniyor.
Maç günü
• Taraftarların stadlara geri dönmesi, maç günü gelirlerinin önceki seviyelere geri dönmesini ve nihayetinde geçmesini sağlayacaktır.
Yayıncılık - Futbol sezonunun ve mali yılın yeniden düzenlenmesi, 2021/22 mali yılında Para Ligi kulüplerinin yayın gelirlerini büyük olasılıkla azaltacaktır. Bu durum, 2021/22 ila 2023/24 döneminde UEFA kulüp müsabakaları için para ödülünün %11 artarak yılda 2,7 milyar Euro’nun üzerine çıkmasıyla kısmen dengelenecektir.
- 2020/21 sezonuyla birlikte Bundesliga, Serie A ve Ligue 1’de önceki yıllara nazaran daha düşük yayın hakları görüldü. Bu arada, Serie A’nın uluslararası haklarının değeri, MENA bölgesinde bir yayın anlaşmasının sağlanamamasının ardından daha belirgin bir şekilde azaldı.
- La Liga’da 2022/23 sezonundan başlayan yurt içi yayın hakları fiyatları artış gösterebilir ancak CVC Capital Partners ile yapılan anlaşma (özellikle FC Barcelona ve Real Madrid hariç), kısa vadede ön yatırımlar lehine La Liga kulüplerine yapılan dağıtımlarda bir azalmaya neden olacaktır.
-EPL ile diğer 5 büyük lig arasındaki yayın hakları değeri farkı, bu liglerdeki değişimin majör olmayacağını belirtmeleriyle birlikte 2022/23 sezonuyla birlikte daha da artacak. - Bu nedenle, 2021/22 sezonunda, iyileştirilmiş performans ödülleri sayesinde (özellikle UEFA kulüp müsabakalarında), kulüplerin yayın gelirlerinde sınırlı bir büyüme bekliyoruz. Premier Lig kulüpleri için 2022/23 sezonundan itibaren uluslararası hak değer artışları, Money league’de tırmanmaları için bir platform sağlayabilir.
Ticari - Pandeminin Money League kulüpleri için sponsorluk piyasası üzerindeki etkisini, kulüpler ve ticari ortaklar arasındaki anlaşmaların zamanlamasının ve diğer değişen piyasa dinamiklerinin bir sonucu olarak belirlemek zor.
- Küresel ekonomi pandemiden toparlanmaya devam ederken, Para Ligi kulüplerinin ticari gelirlerinin yakın gelecekte rekor seviyelere eriştiğini görebiliriz.
Bu yazının yazıldığı sırada, Money League’in gelecekteki profilini şekillendirmesi muhtemel temel eğilimlerden bazıları şunlardır:
-Covid-19 yaralarını sarmak ve yeni pazarlama uyum sağlama, - Maç günü ve maç dışı deneyimi daha iyi hale getirmek ve kolaylaştırmak için stadyum altyapısına yatırım;
-Ticari gelirlerin artmasını sağlayan sponsor ortaklıklarının daha da gelişmesi - NFT’lerin ortaya çıkmasıyla birlikte yeni ve yenilikçi teknoloji; değişen tüketici alışkanlıkları ve içerik sahibi olma stratejileri
- Kadın futbolunun ve sporun büyümesi,
- Yatırımcıların rekabet ve spor hakları yatırımları;
- Organizatörlerinin gelirlerin kulüplere dağıtımında kullandıkları mekanizmalar
Kırmızı halının yıldızları
Sports Business Group’un Futbol Para Ligi’ni oluşturduğu 25 yılda, en çok kazanan futbol kulüplerinin elde ettiği toplam gelir yedi kat artarak 1996/97 sezonunda 1,1 milyar Euro’dan 2020’de 8,2 milyar Euro’ya ulaştı. Bu süre içinde 11 ülkeden 45 kulüp Money League’de yer aldı ve sadece dört kulüp birinci oldu. Aşağıda, son 25 yıldaki bu büyümenin bazı önemli kilometre taşlarını vurgulayan bir zaman çizelgesi yer almaktadır.
“O iki sezon”
2019/20 ve 2020/21 mali yıllarında COVID-19’un etkisi yadsınamaz derecede önemli olmuştur.
Muhasebe yöntemleri ve zamanlama farklılıkları, her mali yılda rapor edilen gelir profilinin karşılaştırılabilirliği daha da engellediği anlamına geliyordu. Bu durumda kulüplerin Money League performansı da dalgalı hale geliyor. Pandeminin bu döneminde kulüplerin bireysel ve toplu finansal performansını anlamanın belki de en iyi yolu iki yıl boyunca elde edilen gelirin ortalamasını almak olacaktır.
**
€16.2 billion en tepedeki 20 kulübün 2019/20 ve 2020/21 mali yıllarında elde ettiği gelir. (yıllık ortalama 8,1 milyar Euro)
Bu, 2018/19’da Money League kulüpleri tarafından elde edilen 9,3 milyar Euro’yla kıyaslandığında kulüplerin 2019/20 ve 2020/21’in her birinde yaklaşık 1 milyar €’dan fazla geliri kaçırdığını gösteriyor (toplam yaklaşık 2 milyar€+).
**
25 sezonun 12’sinde Money League’ni zirvede bitiren Real Madrid – 2019/20 ve 2020/21 mali yılları için ortalama 666,3 milyon € gelir elde ederek yine zirvede yer alıyor.
**
Para Ligi’nin 2022 baskısında ilk kez Manchester United’ın üzerinde yer alan Manchester City, iki yıllık bir dönemle karşılaştırıldığında da önde. Bu dönem, City’nin şehirler arası rakiplerinden daha fazla ticari gelir elde ettiği görüldü ve bu durum EPL takımlarının gelir yaratma yeteneği açısından bekledikleri değişim olarak görülüyor.
**
2019/20 ve 2020/21 mali yıllarında en çok gelir getiren 20 kulübün elde ettiği ortalama gelir 812 milyon Euro idi (yılda ortalama 406 milyon Euro)
**
Money League kulüpleri tarafından elde edilen gelir, ilk 20’nin elde ettiği ortalama gelirin sırasıyla 395 milyon € ve 417 milyon € olduğu 2016/17 ve 2017/18 seviyelerine etkin bir şekilde geri döndü.
**
Money League’de ilk 14, son 2 yılda değişmedi.
**
2019/20 ve 2020/21 mali yıllarında, maç günü gelirleri toplam gelirin %8’ine katkıda bulunurken, yayın hakları neredeyse yarısına (%47) ve ticari gelirler %45’ine katkıda bulundu. 2018/19’da, (pandemiden hemen önceki son sezon) maç günü elde edilen gelir, tüm gelirlerin %16’sını, yayın haklarını %44’ünü ve ticaret %40’ını sağladı. Bu, COVID-19’un kulüplerin gelir akışları üzerindeki etkisini açıkça göstermektedir.
Çeviri Yapan: Yiğit ALPER
Editöryal Düzenleme: Serkan ÖZDEMİR & Yavuz AKYOL
Çeviri yapılan site: https://www2.deloitte.com/content/dam/Deloitte/uk/Documents/sports-business-group/deloitte-uk-dfml22.pdf
