Hayatı bazıları bir kutu çikolataya, bazıları da bisiklet sürmeye benzetir.
Sinemanın kült filmlerinden “Forest Gump”ın bir sahnesinde Tom Hanks şöyle der: “Hayat bir kutu çikolata gibidir. İçinden neyin çıkacağı asla belli olmaz.”
Albert Einstein’ın yaklaşımı ise biraz daha farklı. “Hayat bisiklete binmek gibidir. Dengede kalmak için hareket etmeye devam etmen gerekir.”
Bisiklet, çoğumuzun çocukluk hayalidir. Kimi zaman bir karne hediyesi, kimi zaman da bir başka başarının ödülüdür. Tıpkı hayat gibi… Hayat bizlere bahşedilen bir hediye ise, o hayatı doğru yaşamak da hediyenin kendisi kadar değerlidir. Ancak bu yolculukta hepimiz tek başımızayız. Anlamlar, tercihler, sorunlar ve çözümler; her daim kendi zihninde yahut bedenindedir. Tıpkı bir bisiklet ve sürücüsü gibi. Bisiklet insan sınırlarını zorlayan inanılmaz bir makinadır. Hele ki profesyonel olarak yapılan bir spor ise; çekilen acılar ve yapılan fedakarlıklar da bir o kadar fazla olur. Bir başkası ile yapılan bir mücadele ya da yarış değil bu. Kendini, kendi limitlerini ve sınırlarını aşmakla ilgilidir.
Ünlü bisikletçi Greg LeMond’da kendi tarzı ile hayatı şu sözle özetliyor. “Asla daha kolay hale gelmez, sadece sen daha hızlı gidersin.”
Birçoğumuz profesyonel bisikletçilikle “Fransa Bisiklet Turu” (Tour de France) ile tanıştık. Ardından “Cumhurbaşkanlığı Bisiklet Turu” diye birşey işitti kulaklarımız. Amaç hep aynı “İnsanoğlunun kendi ile imtahanı”
İlk bisiklet turu 1868’de koşulmaya başlandı. Günümüze kadar uzanan süreçte pek çok yarış koşuldu, bunların bazıları geleneksel hale geldi. Liege turu 1892’de, Paris-Roubaix 1896’da, Fransa Turu 1903’te, İtalya Turu (Giro) 1909’da, Flanders Turu 1913’te başladı ve her geçen sene daha fazla katılımla devam etmekteler.
İçlerinden en prestijlisi elbetteki Fransa Bisiklet Turu’dur. Peki Fransa Bisiklet Turu yalnızca bir spor organizasyonu olarak mı planlandı?
Jean-François Mignot, “Fransa Turu Tarihi (Histoire du Tour de France)” adlı kitabında bu prestijli spor organizasyonunu şu sözle tanımlıyor: “Tur daha başından itibaren siyasi ve iktisadi bir ‘girişim’dir. 1903’te başlayan Fransa Turu, aşırı sağcı gazeteci ve politikacı Maurice Barrès ve çok geniş ölçüde Dreyfus karşıtı sanayicilerin işidir. Bu niteliğiyle Fransa’nın politik tarihi üzerine bilgi vermesi son derece olasıdır. Bir başka deyişle Tur, üç unsurun kesiştiği bir noktada duruyor. Bunlar siyaset, iktisat ve popüler kültürdür.”
Mignot, Tur’un ortaya çıkış hikayesini de şu şekilde anlatıyor:
“1898’de ülkenin en çok satan spor gazetesi Le Vélo’dur ve Dreyfus vakasında “sol” bir tavır almıştır. Bu durum dönemin Dreyfus karşıtı “otomobil” sanayicilerini kızdırır. Yüksek ilan fiyatlarını da bahane ederek kendi gazeteleri L’Auto- Vélo’yi çıkarmaya karar verirler. Hukuki zorunluluklar nedeniyle gazetenin isminden “Vélo” sözcüğü çıkarılarak L’Auto olarak kalır. Gazete, dönemin gözde bisiklet organizasyonlarıyla ilgilenen büyük okur kitlesini kendisine çekebilmek için Fransa’yı turlayacak, bu yarış düzenlemeye karar verir. Plan o kadar başarılı olur ki, gazete, en çok satan spor gazetesi olma unvanını İkinci Dünya Savaşı’na kadar kimseye kaptırmaz.
Düzenleyiciler, yalnızca gazete tirajları ile ilgili değillerdir. Yine dönemin popüler kültür unsurlarını kullanarak tüketim toplumunun “ihtiyaçları”nı karşılamayı da görev, daha doğrusu “iş” bilirler. Tur’un hemen her aşaması bir reklam panosu olarak kullanılır. Hatta 1930’lu yıllardan itibaren bir Tur Karavanı olgusu yaratılır. Yol kenarlarında yarışı izlemeye gelen seyirciler için bir panayır havası yaratılır; tüketim teşvik edilir. Yol kenarındaki izleyiciler deyip geçmemek lazım; 1960’larda Tur’a kendi gözleriyle canlı tanıklık yapmak isteyen insanların sayısının o dönemdeki Fransa nüfusunun %40’ını bulduğu söylenmektedir.
Şunu hatırdan çıkarmayalım ki, Tur’un 1930’lara kadar gelen ilk döneminde kitle iletişim aracı olarak yalnızca gazete kullanılabilmektedir. Tur’un etaplarının saatleri de, gazetelerin basılış ve piyasaya çıkış saatlerine göre düzenlenmiştir. 1930’larla birlikte, radyonun devreye girmesi ile birlikte, etap saatleri yeniden düzenlenir. Nihayet 1970’lerle birlikte, hele canlı yayınların da başlaması ile Tur başlı başına bir ekonomi haline gelir. Ç
Fransa Bisiklet Turu’nun öyküsü bu. Ama öykü sadece bundan ibaret değil. İçinde birçok insan hikâyesi de barındırıyor. Başta da belirttik ya: “Hayat, bisiklete binmek gibidir”…
İşte onlardan bazıları;
1904’te lastiği patlayan Henri Cornet son etapta 35 kilometreyi patlak lastikle gider. 1909’da Henri Alavoine, sonuncu etabın son 10 kilometresini bisikleti sırtında, yaya olarak tamamlar. 1913’te Eugene Christophe, Tourmalet Boğazı’nda bir araç tarafından devrilen bisikletinin dirgen maşası kırılınca 14 km. yaya yürür ve bisikletini Sainte Marie-de-Campan’daki bir demircide, yardım almadan dört saatte onarır (Bisikletçilerin onarım için dış yardım alması yasaktır). 1928’de yine bisikleti kırılan Nicolas Frantz, Metz-Charville etabının son 100 kilometresini bir kadın bisikletinde tamamlayarak genel klasmandaki birinciliğini korumayı başarır.
Bütün bu hikayeler ve daha fazlaları için bisikletçilere özel birkaç lakap takılmıştır. “Yolun Kürek Mahkumları”, “Bisikletin Proleterleri” gibi. Ancak yıllar içinde değişmeyen şey şudur ki; bisikletçiler içlerindeki o küçük çocuğun inatçılığını ve amatör ruhlarını her daim korumayı bilmişlerdir.
Hikayeler bazen bir bisikletçinin dışına çıkıp bir fotoğrafçıyı da konunun içine dahil edebilir.
“2. Dünya Savaşı’na günler kala Fransa Turu.
Bu sefer bisikletçiler, aynı 20 kişinin önlerinden geçmiş. Bu grup içerisinde şampiyon bisikletçi Pierrot Cloarec de var. Quimper’de babası Pierre Cloarec’in bisiklet dükkanının önünde; saatlerce bekledikten sonra, saniyeler süren geçişin ardından bakıyorlar. Ama pişman değiller. Tam tersine. Monsieur Cloarec dükkanın sahibi olmasının yanı sıra, bu fotodan bir önceki günkü Rennes-Brest etabını da kazanan bisikletçisi. Bu etapta da kendi dükkanının önünden geçiyor. 13 Temmuz 1939’da, savaştan hemen önce bu kareyi yakalayan Capa’nın, bu dükkan önünde çektiği tüm fotoğraflar Tour de France’ın neşesini, güzelliğini, katışıksız insanlığını ve karakterini anlamak için bakılması gereken en önemli kaynaklar. Capa ününü İspanya İç Savaşı’ndan başlayarak çektiği savaş zamanı fotoğraflarıyla elde etmiştir. Bilhassa da bu bisiklet dükkanına çok yakın gerçekleşen Normandiya Çıkarması sırasında çektikleriyle. Ama sanırım en sevdikleri Tour de France’daki bu çocuklardır. Henüz savaşın acılarını yaşamamış çocuklar.” – Caner Eler
